Osiedle Przyjaźń

Trochę Syberii w Warszawie :) Drewniane baraki osiedla "Przyjaźni Polsko-Radzieckiej" wzniesiono w 1952 roku dla budowniczych Pałacu Kultury. Osiedle było otoczone drutem kolczastym i pilnie strzeżone przez wartowników. Osiedle było wyposażone we wszelkie niezbędne obiekty i instytucje, takie jak: kino, klub, biblioteka, poczta, stołówka, łaźnia czy kotłownia. Rzeczywiście była to niejako wioska w mieście, wyglądająca niczym żywcem przeniesiona z rosyjskiej głubinki.

Osiedle tworzyły dwa rodzaje domków: baraki dla robotników oraz domy dla kadr. Zostały one zbudowane z materiałów pozostałych po rozbiórce obozu jenieckiego Stalag I B "Hohenstein" koło Olsztynka. Część domków sprowadzono z Finlandii - zostały one zakupione w zamian za polski węgiel. 

W 1955 roku budowa PKiN została ukończona i osiedle "Przyjaźni Polsko-Radzieckiej" utraciło swoją funkcję. W związku z tym przekazano je warszawskim uczelniom, które przekształciły je na akademiki. Początkowo wszystkie domki był niebiesko-białe lub niebiesko-czerwone. Dziś można spotkać nawet różowe :) W każdym domku znajdowało się 16 trzyosobowych pokoi. 

W ciągu dziesiątek lat przez osiedle przewinęło się wiele sław. Podobno mieszkali tu Leszek Balcerowicz, Jerzy Bralczyk i Krzysztof Tyniec. Z tego co słyszałam mieszkały (a może nadal mieszkają?) tam także niezliczone ilości karaluchów :)

W południowo-zachodniej części osiedla znajdują się drewniane wille, w których początkowo mieszkali inżynierowie i kadra kierownicza budowy PKiN. Wille składają się z trzech pokoi, kuchni i łazienki.

Obecnie osiedle "Przyjaźń" zajmuje teren 32 hektarów. Na tym obszarze stoi 25 domków studenckich, 35 mieszkalnych i 77 jednorodzinnych, a ponadto 3 nowe akademiki, obiekty socjalne, kulturalne oraz administracyjne. 

Koszty utrzymania osiedla są bardzo wysokie, dlatego jego stan pozostawia wiele do życzenia, ale uroku temu miejscu nie można odmówić.

Ulica Morszyńska

Ulica Morszyńska na Sadybie malowniczo ciągnie się wzdłuż dawnej fosy Fortu IX.

Pierwsze domy powstały tu w 1924 roku. Wówczas Oficerska Spółdzielnia Mieszkaniowo-Budowlana "Sadyba" rozpoczęła budowę osiedla dla oficerów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.  

Projekty domów zamówiono u Tadeusza Tołwińskiego - profesora Politechniki Warszawskiej i cenionego architekta. Do 1926 roku powstało 30 piętrowych domów inspirowanych polską architekturą XVIII i XIX wieku.

Dom przy ul. Morszyńskiej 39 zamieszkiwał płk Jerzy Krzymowski - legionista, uczestnik Bitwy Warszawskiej, przedwojenny szef kontrwywiadu wojskowego.

Dom pod numerem 31 należał do płk Henryka Bagińskiego - geografa wojskowego, uczestnika zaślubin Polski z morzem i założyciela Władysławowa.

Przy Morszyńskiej 29 mieszkał architekt Józef Handzelewicz. Zaprojektował on m. in. budynek Poczty Głównej. Był także właścicielem Pomorskich Zakładów Ceramicznych "Grudziądz". 

Generał dywizji Tadeusz Kasprzycki mieszkał w domu przy ul. Morszyńskiej 27. Kasprzycki był dowódcą Pierwszej Kompanii Kadrowej Legionów Polskich oraz Polskiej Organizacji Wojskowej, a później także adiutantem Józefa Piłsudskiego. W latach 1936-39 zajmował stanowisko ministra spraw wojskowych.

Przy ul. Morszyńskiej 25 stoi dom, w którym mieszkał generał dywizji Tadeusz Piskor - adiutant Józefa Piłsudskiego i szef Sztabu Generalnego. Po II wojnie światowej nie wrócił do Polski.

Pod numerem 23 znajduje się willa podpułkownika Alojzego Przeździeckiego - jeden z najpiękniejszych budynków przy Morszyńskiej. Niestety, należąca obecnie do miasta willa popada w ruinę. Za to zachowały się w niej oryginalne okna, dachówka, uchwyt na flagę. Dom prawdopodobnie nie był nigdy remontowany.

Ul. Morszyńska 11 - dom, w którym wojnę zastał trzyletni wówczas Maciej Giertych. Dom został uszkodzony podczas bombardowań w 1939 roku, ale nigdy doszczętnie go nie zniszczono.

Spośród niskich oficerskich domków wyróżnia się swymi rozmiarami gmach przy Morszyńskiej 7. To dwupiętrowy blok oficerski zbudowany w 1928 roku. Na parterze budynku działało niegdyś kasyno oficerskie. Tutaj oprócz wojskowych mieszkali także cywile - urzędnicy, naukowcy i artyści. Na tyłach domu znajduje się figurka Matki Boskiej.

Kolonia Wawelberga

Trzy niemalże identyczne ceglane bloki przy ul. Górczewskiej 15, 15a i ul. Wawelberga 3 powstały w latach 1898-1900.

Z okazji 50 rocznicy założenia Domu Bankowego Hipolit Wawelberg małżeństwo Wawelbergów przeznaczyło darowiznę w wysokości 300 tysięcy rubli na budowę pierwszych w Warszawie tanich mieszkań dla robotników.

Osiedle zostało zaprojektowane przez Edwarda Goldberga. Wówczas, poza trzema blokami mieszkalnymi, istniały także pralnia, szkoła, łaźnia, czytelnia czy kaplica. Kolonię zamieszkiwali polscy i żydowscy robotnicy.

W bramie budynku przy ul. Górczewskiej 15 znajduje się tablica upamiętniająca Hipolita i Ludwikę Wawelbergów:

Na ścianie bloku przy ul. Górczewskiej 15 wisi tablica upamiętniająca powstanie w tym właśnie miejscu Wolskiego Komitetu PPR:

W tym samym bloku działa też pracownia cukiernicza Władysława Zagoździńskiego - miejsce słynące z fantastycznych pączków, którymi zajadał się niegdyś sam Marszałek Józef Piłsudski. Cukiernia działa od 1925 roku, choć trzy razy zmieniała swoją siedzibę. Otwarte od dziewiątej do ostatniego pączka. Polecam gorąco :)