Filtry Lindleya

Wracam po wakacyjnej przerwie z wpisem o jednym z najbardziej zachwycających (moim zdaniem) miejsc Warszawy. Mowa o Filtrach Lindleya. Ich budowę zlecił w 1876 roku ówczesny prezydent Warszawy Sokrates Starynkiewicz. A był to dopiero pierwszy rok jego rządów! 

Prace ruszyły w 1881 roku. Cały system filtrów i wodociągów zaprojektował brytyjski inżynier William Lindley, cieszący się wówczas sławą na całym świecie. Wraz z synem Williamem Heerleinem Lindleyem zaprojektował on sieci wodociągów m. in. w Moskwie, Wiedniu, Lwowie czy Budapeszcie. William Heerlein poza budową wodociągów zajął się także opracowaniem planów Warszawy. Jego niezwykłe dokładne mapy przetrwały do dziś i znajdują się w Archiwum m. st. Warszawy przy ul. Krzywe Koło.

Stacja filtrów powstała na najwyżej położonym punkcie miasta, na wysokości ok. 113 m. n.p.m i obszarze ok. 30 hektarów. Budowa trwała do 1886 roku. Przy budowie wykorzystano najnowocześniejsze ówcześnie rozwiązania techniczne i materiały. Użyto m. in. wysokiej jakości cegły licówki, odpornej na wilgoć, a także granitu i piaskowca.

W latach 1881-86 powstały zbiorniki wody czystej, pompownie, budynki administracyjne oraz gospodarcze i wieża ciśnień. W późniejszym czasie powstały dodatkowe osadniki i zakład filtrów pospiesznych. Woda uzdatniona w stacji filtrów popłynęła do Warszawiaków po raz pierwszy 3 lipca 1886 roku.

A pierwsze wodociągi wyglądały tak:

Rola wieży ciśnień było zapewnienie odpowiedniego ciśnienia w systemie wodociągowym, a pośrednio także zasilenie wodą górnego miasta, czyli tej części Warszawy, która leży na skarpie. Wieżę użytkowano do 1924 roku. Na jej szczyt prowadzą 234 drewniane stopnie.

W latach 90. XIX wieku na terenie stacji powstał budynek administracyjny, w którym znajdowało się 6 mieszkań dla kadry kierowniczej. W latach 50. XX wieku mieszkania przebudowano na biura.

Największy zachwyt wśród zwiedzających wzbudzają filtry powolne. Podziemne zbiorniki pokryte są sklepieniami żaglowymi. Woda przepływa w nich przez filtracyjną warstwę piasku. W sumie filtrów powolnych mamy 36.

Stojący między filtrem powolnym nr 1 a osadnikami budynek socjalny powstał na przełomie XIX i XX wieku jako zaplecze dla pracowników stacji. Obecnie znajdują się w nim biura.

Choć na pierwszy rzut oka wydaje się to niemożliwie, ale prawie cały teren stacji filtrów jest zalany. Urządzenia "skrywają się" pod warstwą ziemi porośniętej trawą. Zieleń pełni funkcję nie tylko estetyczną, ale jest też klinem nawietrzającym centrum miasta.

Na początku lat 30. XX wieku, z powodu wzrostu zapotrzebowania na wodę, zbudowano Zakład Filtrów Pospiesznych, któy uzdatnia wodę z czterech ujęć poddennych. Jego zadaniem była wstępna filtracja wody, która później trafiała do filtrów powolnych.

Alegorie czystości i pragnienia na elewacji Zakładu Filtrów Pospiesznych:

W latach 2008-2010 powstała stacja ozonowania pośredniego i filtrowania na węglu aktywnym. Architektonicznie budynek wpisuje się w styl zabytkowych obiektów stacji. Do jego budowy użyto cegły klinkierowej i piaskowca. Na dachu budowli znajduje się piękny ogród, z którego roztacza się widok na całą stację filtrów oraz centrum Warszawy.

W budynku stacji ozonowania można podziwiać szczegółową makietę stacji filtrów.

Wnętrze budynku technicznego:

W 2012 roku Zespołowi Stacji Filtrów Williama Lindleya został przyznany status pomnika historii.